Stomatologia zachowawcza

 

Dr n. med. Edyta Brzozowska

Dental Care, Biała Podlaska

 

Czy próchnica jest chorobą przewlekłą?

Próchnica jest chorobą, która zajmuje twarde tkanki zęba, prowadząc do ich nieodwracalnego zniszczenia. Nieleczona powoduje zainfekowanie bakteriami wnętrza zęba, czyli miazgi – naczyń krwionośnych i nerwów. W konsekwencji, przy sprzyjających warunkach tj. osłabiona odporność, choroby przewlekłe, wyniszczenie organizmu infekcja może kończyć się zajęciem innych narządów – serca, stawów, nerek, oczu lub nawet prowadzić do sepsy zagrażającej życiu. Dlatego tak ważne jest dbanie o stan zębów i otaczających ich tkanek w kontekście ogólnego dobrostanu organizmu.

Próchnica jest schorzeniem przewlekłym, do jej powstania konieczne jest współistnienie kilku czynników. Może toczyć się przez długi czas, początkowo bezobjawowo, ale jednak sukcesywnie niszcząc zajęty ząb.

Jakie są przyczyny próchnicy?

Próchnica to choroba bakteryjna, czyli powodowana jest przez bakterie. Gromadzą się one na powierzchni zębów, dziąseł i błony śluzowej w postaci biofilmu, płytki bakteryjnej. To właśnie je staramy się zmyć podczas szczotkowania zębów, płukania jamy ustnej. Jeśli nie wykonujemy tego skutecznie bakterie namnażają się. Dodatkowo bardzo ważne jest jak wygląda dieta. Bakterie w jamie ustnej pożywiają się węglowodanami, a następnie wydzielają kwasy, które niszczą ząb. Początkowo dając obraz białej plamy na jego powierzchni, a następnie powodując ubytek tkanek. Zatem widzimy, że do zaistnienia próchnicy konieczne jest współistnienie – bakterii, węglowodanów, zęba i czasu, kiedy cały proces próchnicotwórczy następuje.

Czy mamy wpływ na powstawanie ognisk próchnicy, czy to kwestia genetyczna?

W dużej mierze stan naszych zębów zależy od nas samych. Jak już wiemy jakie czynniki powodują próchnicę, starajmy się je eliminować, nie dopuszczając do powstania ubytków. Najważniejszą kwestią jest minimalizowanie ilości bakterii w jamie ustnej. Dokładne oczyszczanie zębów, przestrzeni międzyzębowych, błony śluzowej to najprostsza droga do sukcesu. Należy tu jednak pamiętać, że ważna jest nie tylko domowa higiena za pomocą odpowiednich szczoteczek, nici dentystycznych, past z odpowiednią zawartością fluoru, ale i profilaktyka profesjonalna – wykonywana regularnie w gabinecie stomatologicznym przez lekarza dentystę lub higienistkę. Jeśli macie Państwo kłopoty z prawidłową higieną, nie wiecie jak używać różnych akcesoriów czy jakich szczotek czy past stosować, zalecam wizyty higienizacyjne w gabinecie dentystycznym – tam na pewno wszystkiego się dowiecie, a to w znacznym stopniu wzmocni wasze zęby.

Inną niezwykle ważną sprawą jest odpowiednia dieta. Powszechnie wiadomo, że ta wysokocukrowa szkodzi naszemu zdrowiu ogólnemu, ale i właśnie przyczynia do powstawania ubytków w zębach. Należy tu również zaznaczyć, że nie sama wysoka zawartość cukru ma znaczenie. Niesamowicie ważna jest konsystencja pokarmów. Jeśli spożywamy kleiste, papkowate, długo zalegające w jamie ustnej pokarmy (lizaki, chrupki, chipsy, płatki śniadaniowe) to dużo trudniej jest je usunąć z powierzchni zębów. Jeśli będą się na nich długo utrzymywać, to bakterie będą miały wystarczająco dużo czasu, aby zużyć je do produkcji szkodliwych dla zębów kwasów. Zatem pamiętajmy dbajmy o swoją dietę i myjmy dokładnie zęby.

Niekiedy zdarza się, że tkanka zęba nieprawidłowo się rozwija, ma genetyczną wadę budowy. Takie zęby najczęściej bardziej są podatne na powstawanie ubytków, zatem jeszcze intensywniej należy o nie dbać i regularnie kontrolować ich stan u dentysty.

Czy można się nią zarazić, np. dziecko od rodzica?

Próchnica jest chorobą infekcyjną, a co za tym idzie rozprzestrzenia się poprzez kontakt. W związku z tym należy mieć świadomość, że możemy nią zarazić np. dzieci, partnera. Badania naukowe mówią, że istnieje tzw. transmisja pionowa, czyli dokładnie te same bakterie są stwierdzane u matki i jej dziecka. Dzieje się to np. poprzez pocałunki, oblizywanie smoczka, łyżeczki, rozgryzanie dzieciom pokarmów a nawet oddychanie w bliskiej odległości od jamy ustnej dziecka. Są to niewłaściwe nawyki, należy je wyeliminować z codziennej rutyny. Aczkolwiek tutaj również należy przypomnieć o tym, że warto pamiętać o zachowaniu zdrowia jamy ustnej przez cały czas.

Co zatem robić, by skutecznie zapobiegać próchnicy?

Kluczowa kwestia to odpowiednia dieta oraz prawidłowa, regularna higiena, zarówno domowa, jak i profesjonalna. Niemniej ważne są kontrole u lekarza dentysty, należy je odbywać co około 6 miesięcy i zawsze wtedy, gdy cokolwiek nas zaniepokoi. Pozwala to na wychwycenie najmniejszych nieprawidłowości. Należy pamiętać, że tkanka zęba nie ulega regeneracji. Ubytek należy odbudować materiałem stomatologicznym. Jakikolwiek uszczerbek w ilości tkanek własnych ma wpływ na jego wytrzymałość, więc im szybciej rozpoznamy próchnicę i ją zaleczymy, tym mniej osłabiony będzie ząb.

Jak często powinniśmy odwiedzać stomatologa? Jakie rekomendacje dałaby Pani doktor dla dorosłych, kobiet w ciąży, dzieci?

Zalecam wizyty kontrolne rutynowo co 6 miesięcy lub za każdym razem, gdy sami dostrzegamy jakiekolwiek nieprawidłowości, dolegliwości. Częściej widzimy się z dziećmi – co 3-4 miesiące. Wynika to z faktu, iż mleczne zęby oraz stałe niedojrzałe są bardziej narażone na ryzyko powstania próchnicy, następuje wymiana uzębienia, wzrost kości szczęk i żuchwy – wszystko to należy kontrolować, aby na wczesnym etapie wychwycić wszelkie nieprawidłowości. Dzieciom również regularnie zalecam wizyty higienizacyjne połączone z instruktażem higieny, gdyż dobre nawyki i umiejętności mogą ustrzec je w przyszłości przed problemami stomatologicznymi. Kobiety w ciąży również powinny odbyć wizytę stomatologiczną, aby ocenić stan zębów i dziąseł, które mogą być bardziej podatne na zmiany zapalne w trakcie ciąży. Dodatkowo mogą również uzyskać wiele cennych informacji na temat higieny i pielęgnacji jamy ustnej niemowlęcia. Ponad to zaleca się, aby wizyta kontrolna odbyła się również przed zajściem w ciążę, zły stan jamy ustnej kobiety może wpływać na ryzyko poronienia, przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka. Zatem nie zaniedbujmy stanu zdrowia jamy ustnej swojej i swoich najbliższych. Badajmy się, bądźmy świadomi.

Jak przebiega leczenie próchnicy? Jakie są etapy?

Bardzo często leczenie próchnicy rozpoczynamy od, jak najmniej odczuwalnego przez pacjenta, podania znieczulenia, tak aby cały zabieg przebiegał w maksymalnie komfortowych warunkach. Następnie oczyszczamy ząb z chorych tkanek, przygotowujemy go to umieszczenia w nim wypełnienia. Po czym odbudowujemy brakujące części zęba odpowiednim materiałem stomatologicznym. Zakres pracy jest uzależniony od rozległości próchnicy i stopnia zniszczenia zęba, niekiedy konieczne jest leczenia kanałowe, odbudowa zęba protetycznie lub nawet usunięcie zęba, który jest zbyt zniszczony.

Często unikamy wizyt u stomatologa, gdyż kojarzy nam się ona z bólem. Czy tak naprawdę jest?

Faktycznie zdarzają się pacjenci, który od dłuższego czasu unikali wizyt w gabinecie stomatologicznym. Są tak bardzo zblokowani strachem przed dentystą, że zaniedbali ten obowiązek. Często przeżyli oni jakąś nieprzyjemną sytuację w gabinecie stomatologicznym, mówią wręcz o traumie, często z dzieciństwa. Bardzo często współpracuję z dziećmi – okazuje się, że te są bardzo zestresowane przed pierwszym kontaktem ze mną, gdyż stres rodzica, opiekuna tak je przenika, że one same nie wiedząc czego również się boją. Natomiast moje doświadczenia są takie, że po pierwszej wizycie okazuje się, że dzisiejsza stomatologia nie jest traumatyzująca. Wizyty są komfortowe, zupełnie niebolesne. Wręcz zdarza mi się, że pacjenci odpoczywają po ciężkim dniu w pracy, domu leżąc podczas wizyty na fotelu stomatologicznym.

Jest to priorytet, aby wizyta stomatologiczna niezależnie z jak zaawansowanym leczeniem mamy do czynienia, odbywała się w komfortowych warunkach i miłej, przyjemnej atmosferze. Dlatego też dołączyłam do programu „Klinika bez bólu”. Idealnie pokrywa się to z moją dewizą i założeniami, które obrałam w pracy lekarza dentysty.

Jak przekonać pacjentów, by nie odkładali wizyt u stomatologa, a regularnie chodzili na przeglądy i zabiegi higienizacji?

Regularne wizyty stomatologiczne odgrywają kluczową rolę w dążeniu do zachowania, osiągnięcia zdrowia jamy ustnej. Jeśli je odwlekamy, narażamy się na poważne stany chorobowe, które po pierwsze trudniej jest wyleczyć, a niekiedy jest to nawet już niemożliwe. Dodatkowo, jeśli czekamy z wizytą u dentysty na pojawienie się bólu, to nie jest to dobra droga. Ból często jest wyznacznikiem konieczności przeprowadzenia bardziej zaawansowanego leczenia, które może wiązać się z większym stresem. Innym, myślę, że niemniej istotnym zagadnieniem jest koszt wizyt. Te kontrolne, profilaktyczne, a nawet związane z leczeniem niewielkich zmian chorobowych nie są bardzo obciążające finansowo. W momencie, kiedy musimy wdrożyć leczenie bardziej inwazyjne, zaawansowane to jest ono relatywnie droższe. Zalecam wybrać sobie lekarza dentystę, do którego macie Państwo zaufanie, lubicie go i nie widzę wtedy powodu, który przemawiałby za tym, aby nie odbywać regularnych wizyt stomatologicznych.